آزمانک: دُزّیں چَمّ

نبشتہ کار: مزھرالاسلام

رجانکار: اُزیر مھرؔ

اِے تاکریچ ءِ موسم ءِ گپّ اِنت کہ چہ یک جنینے ءِ مانِش ءَ وشّبو ءِ آھگ بندات بوت۔ سرجمیں میتگ دْرک بندان ءَ آتک ءُ مانشجاہ ءَ یکجاہ بوت اینچک مردم وَ ایشی ءِ جنازہ ءَ ھم شریدار نہ بیتگ اینچک کہ اَنّی ایشی ءِ مانش ءِ سر ءَ یکجاہ بیتگ اَنت۔

ھر کسے کہ چہ مانشجاہ ءَ واتر بیتگ اَت آئی ءَ ھر راھگْوز ءَ اِے الّم گْوشتگ اَت کہ آ اَنّ اَنّی چہ ھما جنین ءِ مانش ءِ نیمگ ءَ بیتگ ءُ پیداک اِنت ءُ وشّبو ءِ گپّ دروگے نہ اِنت، آئی ءَ وت وشّبو بُو چِتگ ءُ پیداک اِنت۔ اِے گپٓ داں لھتیں روچاں گوں نیم راست ءُ نیم دروگ بُوگ ءَ میتگ ءِ مردمانی دلانی سر ءَ مھکمی ءَ نِشتگ اَت بلے پد ءَ وھدے کہ یک یک ءَ ھرکس مانش ءِ چارگ ءَ پد آتک گڑا چہ آ جنین ءِ مانش ءَ آیوکیں وشّبو آیانی ورگ، لوگانی دیوال، جنکانی گُشان، کڑائی ءِ بندیک، لَسّی ءِ رزان ءُ چہ ترّون ءِ پکگیں ناناں ھم آتکگ۔

نوبت داں اِد ءَ رس اِتگ اَت وھدے کہ میتگ ءِ جنک چات ءِ سر ءَ آپ پُر کنَگ ءَ شُت اَنت گڑا آھاں ھمے مار اِت کہ چات ھم چہ اِے وشّبو ءَ چکار اِنت۔ آھاں آپ ءِ کمیٹ اوں چہ چات ءَ ڈنّ کشّ اِت چرآئی ءَ ھم آ جنین ءِ مانش ءَ چست بیوکیں وشّبو آتک۔ پد ءَ وھدے کہ دْراھیں جنکاں وتی وتی کُمب ءُ مَٹّ پُر کت اَنت ءُ دیم پہ لوگ ءِ کِشک ءَ رھادگ بوت اَنت تہ کھکولانی پدگْوانک ءَ چہ ھما وشّبو چست بوت گڑا آھاں انچوش مار اِت گُش ئے کہ آ کُمب ءُ مَٹّ چہ آپ ءَ ناں وشّبو ءَ سرّیچ اَنت۔  

ھمے پیم ءَ آھانی سراں ایرکُتگیں کُمب ءُ مَٹّ سُبک ءُ بے وزن بوت اَنت۔ جنکاں دْراھیں راہ ءَ یکّوئی دست ماں کُمب ءُ مَٹّاں مان کُت ءُ آپ دست جت اَنت ءُ ھمیشی ءِ سر ءَ باور کُت، آ وشّبو سک باز سِھرکنوک ءُ ڈولداریں وشّبویے اَت بلے چہ یک جنینے ءِ مانش ءَ آھگ ءَ اَت، پمیشکا میتگ ءِ مردمانی دلاں تُرس ءُ بیمّے ءَ جاگہ ءَ کُتگ اَت۔ اِے اجبیں کِسّہ ءَ بھمانگیں مردمانی زند ءِ کار ءُ روزگار سر ءُ چیر کُتگ اِت اَنت۔ بے اجامی ءُ بے تاھیری ءَ لوگانی کچّھیں دیوّالانی گوش سُپتگ اِت اَنت۔ دْراھیناں شپ ءِ وھد ءَ وتی لوگانی دَر پہ مھکمی ءَ بند کُتگ ءُ وپتگ اِت اَنت بلے وشّبو آھانی واب ءِ تہ ءَ ھم آتک۔                                                  

 جنینانی دنتانانی شَم ءَ ایرکُتگیں لنکُک چو بے تواریں جاک ءَ دل ءِ دریکّگاں ھساب کنَگ ءَ اِت اَنت۔ میتگ ءِ شیوّار ءُ زانتکاریں مردماں دْراھیں روچ ءَ چہ ھما جنین ءِ مانش ءَ آیوکیں وشّبو ءِ بارہ ءَ وڑ وڑیں ھیالانی درانگازی کُت۔ جنیناں کہ سُوچّن ءُ کُریشی زُرت ءُ نِشت اَنت گڑا تیوگیں روچ ءَ چہ ھما جنین ءِ مانش ءَ آیوکیں وشّبو گْوپت اِش۔ مردماں چہ ھما جنین ءِ لوگ واجہ ءَ ھم پُرس اِت بلے آئی ءِ جتائی ءِ گم ءَ آ انچو نِزور ءُ بے زکت بیتگ اَت کہ ھرکس ءَ اِے بابت ءَ گپّ بِنا کُت گڑا آئی ءِ چمّ ارسیگ بوت اَنت ءُ آ گرم ءِ جَل ءَ آتک ءُ آئی ءِ چمّانی تہ ءَ جَلّ اِت۔ وھدے کہ آئی ءَ آ اولی ءَ رند ءَ دیستگ اَت تہ آ سارتیں ساھگ ءِ پیم ءَ آئی ءِ زند ءِ تہ ءَ ھوار بوت۔ ھما بیگاہ ءَ وھدے کہ آئی ءِ نِشار دلوتاں کاہ ءُ کدیم دیگ ءَ اَت آئی ءَ چہ وتی نِشار ءَ ھما جنک ءِ بارہ ءَ جست کُت۔ کاھانی ایر کنَگ ءِ وھد ءَ آئی ءِ نِشار ءِ دست اوشتات اَنت، آئی ءَ درّائینت:

" تئی دل ءِ تہ ءَ اوں انگر بْرانز گِپتگ اَنت "

" پرچا، زاناں چے بیتگ ؟ "

 " من ھرجاگہ ءَ  کہ رو آں آئی ءِ بارہ ءَ گپّ ءُ تْران بیت اِنت۔ دنیگت ءَ آ شرّی سر ءَ چاردہ سال ءِ نہ اِنت بلے پہ سانگبندی ءِ ھاتر ءَ آیوکیں مردماں بازیں ناں گْوشگ ءَ گوں آئی ءِ مات ءِ زُبان دم برتگ۔ آ ھتمن یک شَرّیں جنکے۔ تو اگاں بگْوش ئے گڑا تئی اوں ھبر ءَ بر اِیں۔  "

" اِنّاں نِشار، من وَ بس انچوش آئی ءِ زیبائی ءِ ستا ءَ کنَگ ءَ اِت آں۔ من وَ سیر کنَگ نہ لوٹ آں بلے ھمے گپّ کہ تو گْوشت باز مردم آئی ءِ پد ءَ کپتگ اَنت، اِے وَ شَرّیں گپّے نہ اِنت۔ اِے مروچیگیں دور ءِ جنک زوراں سری بازیں مردماں وتی ھُدوک ءُ شیدا کن اَنت ءُ وتی ارزشت ءِ منّارینگ ءِ ھاتر ءَ وتی پُشت ءَ تَچ ءُ تاچ ءَ پرما اَنت۔ جنین ءِ مزن شانی ایشی ءِ تہ ءَ نہ اِنت کہ بازیں مردماں وتی پُشت ءَ ھُدوک بکنت۔"                                                                                        

نِشار ءَ نزّیک ءَ کاہ وروکیں گوک ءِ پیشانی مَرز اِت ءُ گْوشت :

" جنین وَ ماسوم ءُ کودکیں گوک ء، پیم ءَ اِنت۔ شما مردین آئی ءَ را چالاک جوڑ کن اِت۔ آ سکّیں کودکیں ءُ نیکیں جنکے۔ ھُدا ءَ آ چینچک زیبائی داتگ بلے آ دل ءَ انچیں گریبے کہ آئی ءَ ھجبر وتی زیبائی ءِ میار ھم نہ کُتگ۔ "

" زاناں تھنا زاھری زیبائی جنین ءِ مزن شانی اِنت۔"

" من اِے نہ گْوش آں۔ " نِشار ءَ دست کاھدان ءِ تہ ءَ مان کُت ءُ گوں زور ءَ کاھانی سُرینگ ءَ لگّ اِت ءُ گْوشت ئِے۔

" مزن شانیں جنین ھما اِنت کہ آئی ءِ دل زیبا ءُ راست اِنت، ھما کہ زند ءِ تہ ءَ تھنا یک رندے مھر ءُ مُھبت کنت ءُ وھدے کہ آ یک رندے یکے ءِ زند ءِ ھمسپر جوڑ بیت گڑا سرجمیں زند ءَ دگہ دومی ءِ ھیال ءَ وتی دل ءَ نیار اِیت۔ مرد ءَ جھل جنَگ ءِ ھاتر ءَ رِپک ءُ ھنر نہ کنت۔ آ یک شَرّ ءُ دلپھکیں جنکے، آئی ءِ چمّانی سر ءَ دنیگا کسّی ساھگ نہ کپتگ۔ آ نرميں گالوارے ءَ گپّ کنت، آئی ءِ گپّانی تہ ءَ آجزی مان اِنت ءُ ھمے آئی ءِ مزن شانی اِنت۔ من گوں آئی ءِ مات ءَ گپّ جن آں آ مئے کھول ءِ سکّ باز اِزّت ءَ کنت۔ آ مَنّ اِیت اِنت۔ "

" ناں نِشار، من وَ سیر ءِ جند کنَگ نہ لوٹ آں۔

"

" تاں کد ودار کن ئے۔ یک نہ یک روچے وَ سیر کنگی اِنت، شَرّیں جنکے چہ دست ءَ روت۔ "

گوں اِے گپّ ءِ گْوشگ ءَ نِشار ءَ وتی داں مُکّاں کاہ لِچّ اِتگیں باسک ساپ کُت ءُ بان ءِ تہ ءَ شُت ءُ گوں نل ءِ گْور ءَ رسگ ءَ وتی ھُردکیں جنِکّو توار جت کہ کندیل ءَ روک بکن۔ اِے گپّ ءَ زیات دیر نہ گْوست، دنیگا گرماگ ءِ موسم ھم سرجم ءَ ھلاس نہ بیتگ اَت کہ آئی ءِ نِشار ءَ آئی ءِ سانگبندی گوں ھما جنک ءَ کنائینت۔ آئی ءَ باز براں وتی نِشار داشت، نہ مَنّ اِت بلے مات ءُ نِشار ءِ دیم ءَ آ لاچار بوت۔ آئی ءِ نِشار ءَ آئی ءِ نہ منّگ ءِ دْراھیں نیمّون تِلاہ رنگیں پوشاک ءِ جڑشک ءِ چیر ءَ چیر دات اَنت۔ آ چیرکائی آئی ءِ زند ءِ تہ ءَ آتک انچوش کہ اناگت ءَ یکّے پُشتکائی بئیت ءُ چمّانی سر ءَ دست ءَ ایربکنت ءُ بہ گْوش اِیت کہ بہ زان من کَے آں؟

بلے آ وَ چہ پیسر ءَ زانگ بیتگ اَت، گوں مھر ءُ مھبت ءَ سرّیچ، آئی ءَ وتی جوانی ءِ سرجمیں ساھگ بکچھے ءَ پتاتگ ءُ آئی ءِ سرّون ءَ ایر کُتگ۔ وتی سجّھیں زیبائی لوگ ءِ کندیل ءَ مان کنان ءَ آئی ءِ زند ءِ پیژگاہ رُژنا کُتگ۔ آ بیرگ ءَ ھما پیم بیتگ انچوش کہ آئی ءِ نِشار ءَ آئی ءِ بابت ءَ گْوشتہ بیتگ۔ آئی ءِ تھنا شِکل ناں دل ھم زیبا بیتگ۔ برے برے آ ھِژم گِپتگ ءُ تُرسے ءِ آماچ بیتگ کہ مبادا آئی ءِ لوگ ءِ تہ ءِ دْرتکگیں کندیل ءِ آس ءِ برانز ءَ کسے دُزّی بکنت۔ وھدے کہ گواڑگ ءُ پُلّ ھم سْرپت اَنت گڑا آھانی وشّبو دیوّالاں سرگْوز اَنت ءُ دگہ لوگاں رو اَنت بلے آ یک انچیں زیبائیں تچوکیں وَلّے اَت کہ آئی ءِ یک تاکے ھم چہ وتی دوست ءِ دل ءِ برزیں دیوّال ءَ ڈنّ لونجان نہ بوت ءُ آئی ءِ وشّبو بٹن ءِ شَم ءَ ایرکُتگیں پُلّ ءِ وڑ ءَ چہ دوست ءِ کمیز ءِ کالر ءَ ڈنّ درنیاتک۔

آ گواچنی یک انچیں مزن شانیں جنینے اَت کہ وتی دوست ءِ کمیز ءِ بٹن ءِ شَم ءَ بندات بیتگ ءُ کالر ءِ سر ءَ ھلاس بیتگ اَت۔ آئی ءَ بیست سال وتی جود، وتی دوست ءِ چمّانی تہ ءَ نِشتگ ءُ گْوازینتگ ءُ وتی گُشان ءِ پلّو ھم چرآئی ءِ چمّاں ڈنّ دْرنجگ ءَ نہ اِشتگ۔ آئی ءِ جود یک لَسّ شِکل ءُ بستار ے ءِ مردمے اَت بلے آئی ءَ  آ ھاس جوڑ کُتگ اَت۔

پد ءَ یک روچے گرماگ ءِ موسم ءِ بیگاھے ءَ لوڑ ءَ تْرُندی ءَ کَشّ اِت۔ الگریں گْوات ءَ لوگ ءِ پیژگاہ ءَ رُستگیں وَلّ ءِ تاک گْوتک ءُ تار تار کُت اَنت۔ لوگ ءِ بتّی بید ء جلشکگ ءَ سارت بوت۔ مَرگ پِیشّی ءِ پیم ءَ بے بْرمشی ءَ آتک ءُ آئی ءِ زندگی وتی چُکّانی وڑ ءَ چست کُتگ ءُ برت ئِے۔ آئی ءِ مرگ ءَ نوکی لھتے ماہ بیت کہ چرے کوڑھیں دنیا ءَ شُتگ۔ ھما ِنت چہ ایشی ءِ مانِش ءَ چست بیوکیں وشّبو ءَ سرجمیں میتگ اجکّہ کُتگ۔ ھمائی ءِ وشّبو ھجبر لوگ ءِ دیوّال ءَ ڈنّ نہ شُتگ نی چہ آئی ءِ مانِش ءَ وشّبو درآھگ ءَ اِنت ءُ دْراھیں میتگ ءَ آتار کنان اِنت۔

گُڈّسر ءَ میتگ ءِ زانتکاریں مردم یک جاگھے ءَ جمّ بوت اَنت ءُ چہ سوڑگ کنَگ ءَ پد آھاں ھما جنین ءِ مانش ءِ پچ کنَگ ءِ شَور کُت دانکہ چارگ بہ بیت کہ آ چِہ چیزّ ءِ وشّبو اِنت ءُ اراں ھتمن چہ ھما جنین ءِ مانِش ءَ پیداک اِنت؟

  میتگ ءِ مردمانی اِے شَور باریں شَرّ بیتگ یا رَد بلے یک روچے آھاں سھب ءَ مھلہ آئی ءِ مانِش ءِ کوچگ بندات کُت۔ ھر چُنت کہ آ مانِش ءَ کوچان بوت اَنت، وشّبو گیشتر ودّان بوت۔ وھدے کہ آھاں سرجم ءَ مانِش کوتک ءُ پچ کُت ءُ کبر جَن ءَ چرآئی ءِ سَرّون نیمگ ءِ شَکّ چست کُت ءُ دیم ءِ سر ءَ کپن دیر کُت، گڑا میتگ ءِ مردیناں گوں دُزّیں چمّاں آئی ءِ نیمگ ءَ چار اِت ءُ بھمانگ بوت اَنت۔

آھانی سر ءِ ھوش شُت اَنت، جنین ءِ بندیں رَکّانی سر ءَ یک مزنیں پُلّے رُستگ اَت ءُ چرآئی ءِ وشّبو ءَ تیوگیں مانِش آتار بیتگ اَت۔ بزرگانی گْوشگ ءِ پد ءَ مانِش ءِ کوچوکاں آئی ءِ دیم کپن ءِ تہ ءَ پوش اِت ءُ شکّ وتی جاگہ ءَ ایر کُت ءُ زیتّ مانِش ءِ دپ بند کُت اِش۔ آئی ءِ جود ءَ چیھال جنان ءَ گْریت، میتگ ءِ مردماں مرتگیں جنین ءِ لُنٹانی سر ءَ رُستگیں پُلّ ءِ ھبر زُرتگ ءُ وتی وتی لوگاں شُت اَنت اود ءَ لوگاں نِشتگیں زالبول آھانی ودار ءَ اِت اَنت۔

شپ وشّبو جوڑ بوت ھر گْور ءَ تالان بوت۔ تھار ءُ لُنجی مان شانگ ءَ اَت بلے آئی ءِ جود داں انگت ءَ آئی ءِ مانِش ءِ سَرّون ءَ نِشتہ بیتگ۔ آئی ءِ سنگتاں، آئی ءِ پاد کنَگ ءِ جھد کُت ءُ لوگ ءَ روگ ءَ کڈّن اِش کُت۔ آئی ءَ پاد آھگ ءِ جھد کُت بلے پاد آتک نہ کُت ئِے ءُ تتّران ءَ کپت۔ وھدے کہ آئی ءِ دوستاں آ کوپگ دات ءُ اوشتارینگ ءِ جھد کُت گڑا آئی ءَ درّائینت:

" من پاد آتک نہ کن آں۔ منی کوپگانی سر ءَ مزنیں بوجے ھست۔"

" چے یے؟ مارا وَ بہ گْوش۔ "

آئی ءِ سنگتاں آ کڈنّ کُت۔

آئی ءِ آواز گْران بوت۔

" زان ئے پرچا آئی ءِ لُنٹانی سر ءَ پُلّے رُستگ؟ "

دوستاں گوں جُستی نگاھے آئی ءِ نیمگ ءَ چار اِت گڑا آئی ءَ روک روک ءَ وتی لوگبانک ءِ مانِش ءِ نیمگ ءَ چاران ءَ گْوشت۔

 " آئی ءِ لُنٹانی سر ءَ پمیشکا پُلّے رُستگ کہ آئی ءَ پُرّیں بیست سال گوں من گْوازینتگ بلے وتی زبان بند کُتگ۔ من چہ مردینی ءَ زبھر آں، آ سرجمیں زند ءَ گوں من بیتگ بلے ھجبر ھِچّ گِلگ نہ کُتگ ئِے، زنگ نہ جتگ ئِے، ھِچّ دُزّیں چمّ ءَ وتی زیبائی ءِ دُزّگ ءِ موہ نہ داتگ ئِے۔ "

گوں اِے گپّانی گْوشگ ءَ آئی ءَ وتی لوگبانک ءِ مانِش امبازاں زُرت ءُ زار زار ءَ گْریوان بوت۔

سَرشون:

کتاب ءِ نام: گڑیا کی آنکھ سے شہر کو دیکھو

نبشتہ کار: مزھر الاسلام

31-35 تاکدیم: