لچّہ: مھر ءِ مکتب

 

 

لچّہ کار: نزار کبانی

بلوچی رجانکار: اُزیر مھرؔ

 

 

نزار کبانی ءِ کسانیں پجّارے:

نزار کبانی ارب لبزانک ءِ دنیا ءِ درْرپشوکیں اِستالے کہ ۲۱ مارچ ۱۹۲۳ ءَ ماں دمشک ءَ ودی بیتگ۔ آئی ءِ جتائیں درشانداب ءُ یکتائیں لچہّ ساچی ءِ سِنچ انچوش جلواھناک ءُ بْراھدار اِنت کہ آئی ءَ را ارب لبزانک ءِ جان کیٹس ھم گْوشگ بیت۔ آئی ءِ لچّہ توری مھرانکی، ھُلّ ءُ جوزگی بنت شر یا ملوریں پاسانی بیوانکی ءُ اندوہ بنت شَر، آئی ءَ پہ گْومے پِر بستگ اَنت۔ نا تھنا پہ مھر ءُ واھگی بلکیں ارب دنیا ءِ ءُ وتی اھد ءُ نوبت ءِ دْراھیں چِست ءُ ایرانی سر ءَ آئی ءَ وتی ند ءِ بور پہ جْوانی ءَ تاچینتگ ءُ وتی واھگانی درانگازی کُتگ۔ آئی ءِ لچّھانی وتی کیپ ءُ چاڑے، وتی دابے۔  اِے رُژنائیں اِستال ۳۰ اپریل ۱۹۹۸ ءَ ماں لندن ءَ بیران بوت ءُ اَچ ما سِسست ءُ جتا بوت بلے آئی ءِ ارواہ ابدمان اِنت ءُ لَچّہ پہ مدامی مئے راھدبری ءُ زِرد ءِ چراگ ءِ بالینوک اَنت۔

 

 

 ۱۔ ھردیں کہ تو گِریوئے

ھردیں کہ تو گِریوئے من گوں تو مھر کن آں  

من مھر کناں گوں تئی مُج ءُ ملوریں گوناپ ءَ

ملوری مارا دوئیناں آپ کنت 

من ءَ شلوکیں ارس دوست بنت

من مھبت کن آں تئی ارساں مِیچّل اِتگیں گوناپ ءَ

جنین سکّ زیبا بنت

ھردیں کہ گریوگ ءَ بنت۔

 

 

 

 ۲۔ یک گْونڈیں مھری نمدی یے

 

اَے منی جان

بازیں گپّے ھست اِنت منی گْور ءَ پہ درشانی ءَ

اَے گرانملیں ھستی

اَچ کجا بندات کن آں گپّ ءَ وتی

ھرچی کہ تئی تہ ءَ ھست دْراہ بے کساس بے درور

تو کہ منی لبزاں مانا بکش ئے ءُ آھاں ادلس ءُ ریشم ءِ گوناپے دئے

 

اِے منی سوت اَنت، اِے من آں

اِے گْونڈیں کتاب ءِ تہ ءَ ما دوئین اِیں

باندا من کہ ایشی ءِ تاکدیماں لیٹین آں

یک چراگے مونجا بیت

 

ایشی ءِ آب واھشتانی شدّت ءَ سبزیں رنگاں بدل بنت

ایشی ءِ سُرینوکاں (اعراب) بال ءُ پَر پر بیت ءُ بال کن اَنت

 

مہ گْوش: پرچا اِے جوان

پیچ ءُ تابیں دگاں، کور ءِ کش ءَ،

بادام ءِ درچک ءُ گواڑگ ءُ پُلّانی تہ ءَ

منی گپ ءَ کنت

ءُ ھرجاہ من روآں منی نگھپانی کنت

 

مہ گْوش: پرچا آ اِے سوت ءَ جنت

نی آسمان ءَ چُشیں استالے نیست کہ چہ منی وشّبوھاں آتار بیگ ءَ نہ اِنت

آیوکیں روچاں مردم من ءَ آئی ءِ لچّھانی تہ ءَ گند آں

اَے شراب ءِ تام ءَ چہ آشنا

تو مردمانی گپّانی سر ءَ اِنان مہ دئے

تو تھنا منی مزنیں مھر ءِ برکت ءَ مزن بہ ئے

اگاں ما دوئیں مہ بوتینیں اِے دنیا چوں بیتگ اَت

اگاں تئی چمّ موجود مہ بیتیناں اِے دنیا چوں بیتگ اَت

 

 

 ۳۔ بوتن روچ

 

تو منی بوتن روچ ءِ رمس ءَ پُرس ئے؟

تو توری نبشتہ بہ کن ھما رمس ءَ کہ تو نہ زان ئے

ھما روچ ءَ کہ تو گوں من مھر ءِ درانگازی کُتگ

ھما روچ منی بوتن روچ اِنت۔

 

 

 ۴۔ بے آسر

 

وھدے کہ من  مھر ءِ درانگازی کُتگ

گڑا من سھیگ اِت آں کہ

من یک انچیں شھرے ءَ کہ اود ءِ مردم ناوانندگ اَنت

یک نوکیں زبانے پجّار کنائینتگ

وتی لچھاں ویراندانے جاھے ءَ اِش کنائینگ ءَ آں

ءُ گوں وتی شراب ءَ انچیں مردمانی تاساں پُرکنگ ءَ آں

کہ آھاں ایشی ءِ تلب نہ اِنت۔

 

 

 ۵۔ منی کیگد

 

منی کیگد

منی راجدپتر ءِ تہ ءَ تو مزنیں ملوکیں زالبولے اَت ئے

گْوزوکیں سال ءِ رپتن ءَ پیش تو سکّ پُر بستاریں زالبولے اَت ئے

اِے سال ءِ بندات ءَ پد تو ھما زالبول اَت ئے کہ من ساھت ءُ روچاں شمار کُت نہ کتگ اَت

تو ھما زالبول اَت ئے کہ آ شائری ءِ آپ ء ھیات ءُ نگرھیں واباں گوں ساچگ بیتگ اَت

تو ھما زالبول ئے کہ چہ لکّھاں سال منی وجود ءِ تہ ءَ نِشتگ ئے

منی ماھکج

ھما زالبول اَت ئے کہ گوں پژم ءُ جمبراں جوڑ کنگ بیتگ اَت ئے

ھما زالبول اَت ئے کہ من لال ءُ گوھرانی ھور، ناھونڈ ءِ کور ءُ بزیں جنگلے لیک آں

ھما زالبول کہ منی دل ءِ آپ ءِ تہ ءَ یک ماھیگے ءِ پیم ءَ اوژناگ کنت

ھما کہ کپوتانی کُٹم ءِ پیم ءَ منی چمّانی تہ ءَ نندوک اِنت

منی جزبگ ءُ ھیالانی تہ ءَ ھِچّ بدلی نئیت

منی دل ءُ منی سِتک اوں بدل نہ بنت

پرچا کہ من اسلام ءِ دین ءِ سر ءَ مھکمی ءَ اوشت آں

منی دلبر

وھد ءِ بروبری ءُ سالانی نامانی بابت ءَ پریشان مہ بئے

تو یک زالبولے ئے

ءُ انگت ءَ یک زالبولے ءِ پیم ءَ ئے

ءُ مدام یک زالبولے بہ ئے

من انگت ءَ ھم گوں تو مھر کن آں

وھدے کہ بیست ءُ یکمی کرن ءِ بندات بیت

وھدے کہ بیست ءُ پنچمی کرن ءِ بندات بیت

وھدے کہ بیست ءُ نُھمی کرن ءِ بندات بیت

من گوں تو مھر کنان باں

توری دریا بہ ھُش اَنت ءُ جنگل بہ سُچ اَنت

من گوں تو مھر کنان باں

 

۶۔  اجکّھی ءِ دنیا

 

تئی مھر بارت من ءَ

اجکّھی ءِ دنیا ءَ

تئی مھر منی سر ءَ اُرش کنت

ھما وشّبو ءِ پیم ءَ کہ یک زالبولے

پدیانکاں سرکپگ ءِ وھد ءَ آتار کنت ئِے

تئی مھر من ءَ اجکّہ کنت

وھدے کہ من چاھی ہوٹل ءِ برزی تبک ءَ نند آں

ءُ روچانی گاڑی ءِ ودار کنگ ءَ باں

روچاں بے ھیال کن آں

وھدے کہ گوں تو سپر ءَ درکایاں

اجکّھی ءِ دنیا ءَ

 

 

 

۷۔  من کہ وت یک سُھبتے اِت آں

 

اجب ندارگے بوت

ھما شپ ءَ کہ تو گوں من سُھبت کُت

من مار اِت گُشئے کہ چہ آسمان ءَ یک رُژنائیں اِستالے ءَ

وتی جاہ یل داتگ ءُ منی سینگ ءَ جاہ ئِے کُتگ

من مار اِت گُشئے کہ یک تیوگیں جنگلے

منی پوشاک ءِ تہ ءَ رُستگ

من مار اِت گُشئے کہ سَے سالی ئیں چُکے

وتی دربرجاہ ءِ کاراں منی پشک ءِ سر ءَ کنگ ءَ اِنت

ناچ ءُ سُھبت منی آدت نہ اِنت

بلے آ شپی من سُھبت کنگ ءَ نہ اِت آں

من وت یک سُھبتے اِت آں

 

 

 ۸۔ مھر ءِ سبک

 

من ترا ھیل دات نہ کن آں

کہ مھر چتور کنگ بیت

 

ماھیگ ھیل دیوکانی مھتاج نہ اَنت

کہ آھاں اوژناگ ھیل بہ دے اَنت

 

ءُ مُرگاں استادانی ھاجت نہ اِنت

کہ بال کنگ ءِ سبک ءَ بہ دے اَنت

ترا وت اوژناگ کنگی اِنت

ترا وت بال کنگی اِنت

 

مھر درسی کتاباں وانینگ نہ بیت

راجدپتر ءِ دْراھیں مزنیں آشِک ناوانندگ بیتگ اَنت

 

 

 

۹۔  رُژن چہ چراگ ءَ پُر ارزشت تِر اِنت

 

رُژن چہ چراگ ءَ پُر ارزشت تِر اِنت

انچوش کہ لچّہ چہ تاک ءُ دپتر ءَ جْوان تِر اِنت

ءُ بوسگ چہ دوئیں رکّاں گھتر اِنت

ھمے پیم ءَ منی نمدی چہ من ءُ ترا جْوان تِر ءُ پُر ارزشت تِر اَنت

تھنا ھمے دپتراں کہ ایشانی تہ ءَ

مردم چہ تئی رنگ ءُ زیبائی ءُ منی بے ساری ءَ دیست کن اَنت

 

۱۰۔  تو من ءَ بھمانگ کن ئے

 

تو من ءَ بھمانگ کن ئے

زھگے ءِ لیبویے ءِ وڑ ءَ

من ادب دار مار آں وت ءَ

وھدے کہ گوں تو مھر کن آں

اَچ تو پیسر وھد ءِ وجود نیست اَت

چتّو پد ریز اِیت بے گْوم ءَ

تو پُرس ئے من پرچا تئی ھمراہ آں؟

من چہ وتی پدمنتگی ءَ آجو بوگ لوٹ آں

چہ وتی بدوئی ربیتاں جھگ لوٹ آں

من درچک ءِ ساھگ ءَ نندگ لوٹ آں

گوں چمگ ءِ آپ ءَ جان شودگ لوٹ آں

من لوٹ آں کہ تو من ءَ منی اولی درونت ءَ بہ وانین ئے

ھرکس کہ تئی جسم ءِ کتاب ءَ نہ وان اِیت

آ سرجمیں زند ءَ جاھل ءُ ناوانندگے بیت

 

۱۱۔  اِشک ءِ ھساب

 

تو برپ ءِ جوڑ بیتگیں بنی آدمے ءِ پیم ءَ ئے

پمیشکا گوں ترا بس چہ دور ءَ مھر کنگی اِنت

پرچا کہ ھردیں کہ من ترا وتی امبازاں زیر آں

تو آپ بہ ئے ءُ گار بئے

 

 ۱۲۔ منی دلبر

منی دلبر

منی واھشت اِنت کہ من ترا

دگہ انگت یک برے مھر بہ کن آں

چریشی ءَ گیش مھروان بوگ ءَ گوں

چریشی ءَ گیش شائرے ءِ پیم ءَ

 

۱۳۔  ھردیں کہ من ترا بوس آں

ھردیں کہ من ترا بوس آں

یک دراج مُدتیں جتائی ءَ پد

سما بیت کہ

گُشادی ءَ نبشتگیں یک مھری نمدی یے

ایرکنان آں من

سُھر رنگیں ٹپّال پیتی ءِ توک ءَ

 

 

 ۱۴۔ رس اِت مردمے

ھردیں ترا رست انچیں مردمے

کہ تئی ھر اندام ءَ شائری ءِ تہ ءَ بدل بہ کنت

ءُ تئی ھر زُلپ ءَ یک لچّھے ءِ تہ ءَ بدل بہ کنت

ھردیں ترا رست انچیں مردمے

کہ لائکیں مردمے

منی وڑ ءَ

کہ شائری ءِ سبب ءَ تئی جان ءَ بہ شود اِیت ءُ تئی شرپ ءُ ازّت ءَ بہ کنت

گڑا من گوں ترا یک ارزے کن آں

بے شک ءُ چُرت ءَ برو ھمائی ءِ گون ءَ

اِے اینچو المی نہ اِنت کہ تو منی گون ءَ بہ بئے یا آئی ءِ گون ءَ

بلے اِے الّمی اِنت کہ تو شائری ءِ گون ءَ بہ بئے۔

 

۱۵۔  تئی ھاتر ءَ

 

تئی ھاتر ءَ من چہ لسّ لبزاں جتائیں لبز نبشتہ کنگ لوٹ آں

تھنا پہ تئی ھاتر ءَ یک نوکیں زبانے جوڑ کنگ لوٹ آں

کہ آ تیوگ ءَ تئی جسم ءِ کَچ ءَ بہ بیت

ءُ منی مھبت ءِ کیلو ءَ بہ بیت

چہ لبزگنج ءَ باز دوریں سپرے ءَ روگ لوٹ آں۔

 

 ۱۶۔ مھر ءِ مکتب

 

مھر ءِ مکتب

تئی مھر ءَ ھیل داتگ

گم چتور سگگ بیت

چہ کرناں من ءَ یک انچیں جنینے ءِ شوھاز بیتگ

کہ آ چہ گم ءِ لزت ءَ آشنا بہ کنت

انچیں جنینے کہ آئی ءِ کوپگ ءِ سر ءَ

سر ءَ ایر بہ کن آں ءُ چو مُرگے ءَ بہ نال آں

یک انچیں جنینے کہ پُرشتگیں شیشگ ءِ پیم ءَ

منی وجود ءِ ٹُکُّراں بہ نزّ آر اِیت

اَے دل ءِ تاھیر

تئی مھر ءَ منی تہ ءَ ھراب تِریں آدت رودینتگ

تئی مھر ءَ من ءَ ھیل داتگ کہ

چتور ھر شپ ءَ ھزار رند ءَ کھوہ ءَ ورگ بہ بیت

تبیبانی گْور ءَ روگ بہ بیت

ءُ چہ پال گِراں بھت ءِ ھال مالوم کنگ بہ بیت

تئی مھر ءِ منّتواری اِنت

بے مول ءُ مراد ءَ ڈن ءَ گردگ

دمکانی تہ ءَ ویل بوگ

تئی ڈیل ءُ ڈول ءَ

ھور ءِ ترمپ  ءُ روژنائیانی جلشک ءِ تہ ءَ شوھاز کنگ

تئی اکس ءُ گوناپ ءَ

درآمدانی دیم ءِ تہ ءَ شوھاز کنگ

تئی بو ءُ باس ءِ مارشتاں

روتاکانی تہ ءَ اوں مارگ

اِے دْراہ تئی مھر اِنت

کہ ھمائی ءَ من ءَ چہ مونجائی ءِ شھر ءَ آشنائی بکش اِتگ

چریشی ءَ پیش من ھجبر نہ گوستگ آں اِے دمکاں

من بِھ نہ زانتگ کہ انسان ءِ ارس چوش ھم نرم ءُ نازرک بیت کنت

ءُ انسان بید ء ارساں تھنا یک یاتے

تئی مھر ءَ سوج داتگ

چُکّانی پیم ءَ گوں چاک ءَ دیوالانی سر ءَ تئی نکش ءِ جوڑ کنگ

تئی مھبت ءَ ھیل داتگ

کہ چتور مھبت وھد ءِ ھساب ءُ کتاباں بدل کنت اِنت

من ھردیں کہ گوں تو مھر کن آں

زمین انگت ھم وتی جاہ ءَ اوشت اِیت

تئی مھر ءَ ھیل داتگ کہ

نگاہ ءِ پریب چی ءَ گُش اَنت

تئی مھر ءَ ھیل داتگ کہ

چتور بے ارزشتیں چیزانی تہ ءَ

گوں توں مھر ءِ مارشت شوھازگ بہ بیت

انچوش کہ کیپ، تاکریچ ءِ درچک،

کپتگیں زردیں تاک، شلوکیں ھور ءُ

ھر ھما کیپے ٹیریا ءِ تہ ءَ کہ من ءُ تو سیاھییں کھوہ وارتگ

ماھلکا

تئی مھر ءَ ھیل داتگ

بے نامیں ھوٹلاں جلّگ،

بے نامیں تیاب دپاں ساسارگ

ءُ بے ارساں گریوگ

تئی مھر ءَ ھیل داتگ کہ

گم چتور سگگ بیت

چہ کرناں من ءَ یک انچیں جنینے ءِ شوھاز بیتگ

کہ آ چہ گم ءِ لزت ءَ آشنا بہ کنت

انچیں جنینے کہ آئی ءِ کوپگ ءِ سر ءَ

سر ءَ ایر بہ کن آں ءُ چو مُرگے ءَ بہ نال آں

یک انچیں جنینے کہ پُرشتگیں شیشگ ءِ پیم ءَ

منی وجود ءِ ٹُکُّراں بہ نزّ آر اِیت

 

۱۷۔ مھر ءِ وشّبو

من آھاں تئی بابت ءَ ھچّ نہ گْوشت

بلے آھاں ترا منی چمّانی تہ ءَ جان شودگ ءُ اوژناگ ءَ دیست

من آھاں تئی بابت ءَ ھِچّ نہ گْوشت

بلے آھاں ترا منی نبشتگیں گالانی تہ ءَ دیست

پرچا کہ مھر ءِ وشّبو چیر دیگ نہ بیت

 

۱۸۔  کیگد ءُ آسمان

 

منی کیگد ءَ جست کت

منی ءُ آسمان ءِ تہ ءَ چی دگری ھست؟

پرک ایش اِنت منی کیگد

وھدے کہ تو بچکندئے

گڑا من آسمان ءَ بے ھیال باں

 

 ۱۹۔ بے ساری

 

تو اگاں منی بے ساری ءِ دنیا ءَ بہ زانتیں

گڑا تو وتی سھت ءُ زیور چگل داتگ اِت اَنت

وتی دْراھیں چوڑی بھا کتگ اِت اَنت

ءُ منی چمّانی تہ ءَ واب کپتگ اَت ئے

 

 

۲۰۔  اھد ءُ مُسام

 

من اھد ءُ مسام کتگ اَت

کہ ھردیں تئی نام گرگ بیت من پچ نہ گڑ آں

بلے من وتی اھد ءِ پد ءَ نہ اوشتات آں

پرچا کہ ھردیں تئی نام گرگ بیت

گڑا وتی چیھالانی دارگ ءِ ھاتر ءَ

ایوب ءِ اوپار ھم کوتاہ سھرا بیت