نِبشتانک ءِ تھر ءُ دْروشم

نبشتہ کار: اُزیر مھرؔ

ما اگاں نِبشتانکانی تھر ءِ داب ءُ دْروشماں پہ ایرت چاری بہ چار ءُ بہ تپّاس اِیں، گڑا مارا اِے چاريں مزنیں تھر ءِ جتائیں داب ءُ دْروشم گندگ ءَ کاینت:

 Expository Style   ۱۔ آشکاری یا سھرائی داب

Descriptive Style ۲۔ دراَنگازی یا درشانی داب

Persuasive Style ۳۔ سکینی یا پرماھگی داب

Narrative Style ۴۔ بیانی یا تْرانی داب

یک نبشتہ کارے ءِ درشانداب ماں آئی ءِ نبشتانکانی تہ ءَ آئی ءِ  وتی بالاد ءُ جتائیں آواز ءَ سھرا کنت اِنت کہ چرآئی ءِ سبب ءَ آ وتی وانوک ءُ اِشکنوکانی دلانی تہ ءَ جاگہ ءَ کنت اِنت ۔ بلے نبشتہ کار ھرچ ساچشتے کہ ساچ اِیت، آ پہ یک ھاسیں مول ءُ مرادے ءَ نبیسّگ بیت اِنت۔

پہ درور:

نبشتہ کار بہ گندئے یک چیزے ءِ لیس ءُ پِلیس ءَ بہ کنت اِنت کہ آ چیز چتور کار کنت، یا مردماں وتی ھیال ءُ لیکھانی نیمگ ءَ سکین بہ دنت اِنت دانکہ آ گوں نبشتہ کار ءَ تپاک بہ کن اَنت۔

اِد ءَ اِے دلگوش کرزیں گپّ ھم یات کنگی اِنت کہ گیدی ءِ تہ ءَ نبشتہ کارانی امینچک درشانداب اَنت امینچک کہ نبشتہ کار اَنت۔بلے ما انّی ھما لسّ چار مزنیں نبشتہ کنگ ءِ دْروشماں چار اِیں کہ لسّ مول ءُ مراد ءِ ھاتر ءَ نبشہ کار چیزے ءِ نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ کارمرز اِش کن اَنت۔ ایشاں چار درشانداب یا چار نبشتانک ءِ تھر ءُ دْروشم گْوش اَنت۔ ھر نبشتہ کار ءِ واستا ھژدری اِنت کہ اِے چاریں جتائیں درشانداب ءُ ایشانی کارمرزی ءَ بہ زانت۔

بیا چار اِیں اِے چاریں درشانداب ءُ ایشانی بزانت چے اِنت۔

Expository Style   ۱۔ آشکاری یا سھرائی داب

آشکاری یا سھرائی داب ءِ مستریں مول ءُ مراد چیزے ءِ پدّر کنگ ءُ پرّیچگ اِنت۔ اِے داب ءِ نبشتانک ءِ تہ ءَ  بُنگپّے ءِ سر ءَ تْران کنگ بیت۔ بزاں بید ء وتی زاتی ھیال ءُ لیکھانی ھوار کنگ ءَ نبشتہ کار ترا یک ھاسیں بُنگپّے ءِ بابت ءَ گْوش اِیت ۔ اِے پیمیں نبشتانک ءُ ریزمانک ترا شَرّیں ءُ راستیں گْواچنیں گپّ ءُ تچکیں ھساب ءُ کتاب سر کن اَنت بلے ایشانی تہ ءَ نبشتہ کار وتی ھیالاں ھوار نہ کن اَنت۔ اِے نبشتانک سکیّں لسّ دْروشماں چہ یکے۔ تو اِے پیمیں درشانداب ءَ مدام دربرجاہ ءُ مکتبانی کتاب (ٹیکسٹ بُکس) تہ ءَ یا راھدبری کنوکیں نبشتانکانی تہ ءَ گندئے۔ اِے درشانداب ءِ تہ ءَ نبشتہ کار تھنا ترا یک ھاسیں بُنگّے ءِ بابت ءَ گْوش اِیت۔ انچوش کہ پِلاں کار چتور کنگ بیت۔

یات دارگی گپّ :

۱۔ یک کاریچے ءِ تہ ءَ چیزے ءِ بیگ ءَ درشان کنت۔

انچوش کہ: کوکا کولا پیپسی چتور جوڑ بیت اِنت ؟ یا ھیک چتور لھڑ دیگ بیت؟ بریانی بَٹّ چتور اڈ کنگ بیت؟

۲۔ گوں راستی ءُ تچکیں ھساب ءُ کتاب ءَ چیزے پدّر کنت۔ انچوش کہ: سنج ھپت رنگ ئیگ اِنت، شپ ءُ روچ ءِ کُلّ ۲۴ ادار اَنت۔

۳۔ گوں راسبندی وڑ ءُ پیم ءُ ترتیب ءَ چیزے ءِ درشانی ءَ کارمرز بیت۔

انچوش کہ پیسر ءَ انسان کسان بیت رند ءَ رُد اِیت ءُ مزن بیت یا ما اگاں ھساب ءُ شُمار ءِ درور ءَ بہ زیر اِیں پیسر ءَ اولی نمبر کیت، پد ءَ دومی نمبر ءِ باریگ بیت ءُ ھمے ھساب ءَ روان کنت۔ 

تو کجام وھد ءَ اِے سھرائی نبشتہ کنگ ءِ داب ءَ کارمرز کن ئے؟

  ۱۔ دربرجاہ ءُ مکتبانی کتاب(ٹیکسٹ بُک)  نبیسّگ ءِ وھد ءَ 
۔ ۲۔راھشونی ءُ راھدربری نبشتانک نبیسّگ ءِ وھد ءَ

۳۔ ورگ ءِ اڑ کنگ ءِ راہ ءُ راھبندی نمونگ (ریسیپیز) نبیسّگ ءِ وھد ءَ  

۴۔ باپار، ٹیکنیکل، یا سائنسی نبشتانک نبیسّگ ءِ وھد ءَ

 آشکاری داب ءِ درور:

ھما مردماں کہ ماں وتی زند ءَ بِھ چاہ اڈ نہ کُتگ بگندئے آھانی واستا بندات ءَ چاہ ءِ جوڑ کنگ گْران بیت کنت۔ بلے اِے کار ءِ کنگ اینچک ھم گْران نہ اِنت کہ مردم کُت ئِے مہ کنت۔ھما ازباب کہ چاہ گْرادگ ءِ ھاتر ءَ پکار اَنت آ ایش اَنت:

۱۔ باکس

۲۔ منجل ءُ ھنسگ

۳۔ چاھی تاک

۴۔ شکر

۵۔ شیر (اگاں شیری چاہ ورگ لوٹ ئے )

 دْرستاں چہ پیسر چوش کن کہ باکسے بہ زیر ءُ آس ءَ روک کن، پد ءَ منجل ءِ تہ ءَ آپ مان کن ءُ بِلّے کہ داں لھتیں دمان ءَ آپ لھڑ ور اَنت اگاں بے شیری چاہ جوڑ کنگ لوٹ ئے گڑا تھنا چاھی تاک ءُ شکر ئِے مان کن۔ اگاں شیری چاہ ورگ لوٹ ئے گڑا شیرے ھم مان ئِے کن۔ اِے پیم ءَ ادارکے آس ءِ سر ءَ دارگ ءَ پد تئی چاہ پہ ورگ ءَ ساجو بیت اِنت۔

اِے بُرز ءَ داتگیں بھرگ آشکاری داب ءِ دْروشم اِنت پرچا کہ ما دیست کن اِیں کہ ایشی ءِ تہ ءَ نبشتہ کار بید ء وتی ھیال ءُ لیکھانی ھوار کنگ ءَ چاہ جوڑ کنگ ءِ وڑ ءُ پیم ءَ تچک ءَ مئے دیم ءَ سھرا کنگ ءَ اِنت۔

آشکاری داب ءِ درور نہ اِنت:

چاہ زندگی ءِ بے چاڑی ءُ بے تاھیری ءَ ھلاس کنت اِنت ءُ من گْوش آں زندگی ءِ بازیں گِر ءُ داراں چہ بیزر بیگ ءَ پد مردم گُلمبے چاہ بہ وارت گڑا دل ئِے بود کار اِیت ءُ زْرنگ بیت اِنت۔ من ھردیں کہ ملور ءُ بے تھمبل بہ آں گڑا کوپے چاہ ور آں توانا بہ آں۔  

اِے بھرگ ءَ ما اگاں پہ ایرت چاری ءَ بہ چار اِیں تاں اِے آشکاری داب ءُ دْروشم ءَ نبشتہ کنگ نہ بیتگ پرچا کہ ایشی ءِ تہ ءَ نبشتہ کار ءَ وتی جند ءِ زاتی ھیال ءُ لیکہ ھم ھوار کُتگ اَنت۔ انچوش کہ:

 " من گْوش آں زندگی ءِ بازیں گِر ءُ داراں چہ بیزر بیگ ءَ پد مردم گُلمبے چاہ بہ وارت گڑا دل ئِے بود کار اِیت ءُ زْرنگ بیت اِنت۔ من ھردیں کہ ملور ءُ بے تھمبل بہ آں گڑا کوپے چاہ ور آں توانا بہ آں۔"

 

Descriptive Style ۲۔ دراَنگازی یا درشانی داب

درانگازی یا درشانی داب نبشتانک ءِ تہ ءَ یک کارست، واکیہ، یا یک جاگھے ءِ وِچّور جھلانکی ءَ درشان کنگ بنت اِنت۔ درشانی نبشتانک ءِ مستریں ءُ ھاسیں مول ءُ مراد درشانگ ءُ درانگازگ اِنت۔  اِے داب ءِ نبشتانک ءِ تہ ءَ چوش بیت کنت کہ یک نبشتہ کارے لچھی رنگ ءُ گوناپ بیت شر، یا ھیالی ءُ مھرانکی رِدسازی بیت کنت شر، پہ جْوانی ءَ وتی سسّا ءِ بور ءَ تاچ اِیت ءُ چیزے ءَ پہ ایرتی ءُ گوں وِچّوراں ءَ درشان کنت اِنت۔

پہ درور:

 درشانی داب ءَ نبشتگیں نبشتانک ءِ تہ ءَ نبشتہ کار تھنا چوش نہ گْوش اِیت کہ تھت ءِ باھوٹیں نادْراہ ءَ ساہ دات بلکیں چوش گْوش اِیت کہ دہ سال ءَ گیش تھت ءِ باھوٹیں نادْراہ ءِ گُڈّی ساھت ءَ گْوش ئے زاناں ساہ نی چو مرگے ءَ بال کنگ لوٹگ ءَ اَت چمّ ئِے کمّ کمّ ءَ نَزّ بوان اِت اَنت ءُ کسانیں جکّگے ءَ پد بُرز ءَ پنکھا ءَ چاران ءَ  پہ مُجّتی ھاموش ءُ بے توار بوت۔ 

اِے داب ءَ نبشتگیں نبشتانک ءِ یک درورے اُزیر مھرؔ ءِ آزمانک آدْروھیں شھر ءِ تہ ءَ پہ جْوانی ءَ گندگ بیت اِنت۔ آ چو اِے وڑ ءَ اِنت کہ:

 " روچ ءَ دنیگا شَرّی ءِ سر ءَ نہ کاس اِتگ اَت۔ آزمان تنک تنکیں جمبراں مانپوش اِتگ اَت۔ مُرگ دور ماں آزمان ءِ دل ءَ وَشّ ءُ دلکشّیں موسم ءَ چہ وشّنود بیگ ءِ ھاتر ءَ وشّ بال اِت اَنت۔"

بُرز ءَ داتگیں بھرگ ءِ تہ ءَ اگاں نبشتہ کار ءَ تھنا بہ گْوشتیں کہ روچ دنیگا درنیاتکگ ءُ موسم وش ءُ جمبری اَت ءُ مُرگ بال اِت اَنت، گڑا سرجم ءَ ندارگ سازی ءُ درانگازگی دْروشم ءَ نہ بیتگ اَت۔

نی شما زان اِت کہ اِے پیمیں نبشتانک ءِ تہ ءَ کسان ءُ ایرتیں چیزے ءِ درشان کنگ اوں ارزشت ءُ بستارے دار اِیت۔

یات دارگی گپّ:

۱۔ چوناھا اِے پیمیں نبشتانک ءِ تہ ءَ شائری تب ءُ میل ءُ گِندگ بیت اِنت۔

۲۔ اِے داب ءِ نبشتانک ءِ تہ ءَ جاگہ، مردم، واکیات، جاور ءُ ھاسیں ھند ءُ دمگ گوں وِچّوراں درشان کنگ بنت اِنت۔

۳۔ نبشتہ کار ھرچیزے کہ گِند اِیت، اِش کنت، چَش اِیت، بُو چِنت ءُ مار اِیت، آ چیز ءَ را وتی نبشتانک ءِ تہ ءَ انچوش درانگاز اِیت کہ گْوش ئے وانوک ھم وت ءَ را نبشتہ کار ءِ ھمراہ مار اِیت۔

تو کجام وھد ءَ اِے درانگازی نبشتہ کنگ ءِ داب ءَ کارمرز کن ئے؟

۱۔ لچّہ کاری ءِ وھد ءَ

۲۔ رودپتر نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

(Nature Writing)۳۔ ابرم ءِ بھرے ءِ سر ءَ نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ  

(Fiction)۴۔ درکسّھی لبزانک ءِ ساچشتے ءِ تہ ءَ

دگہ درورے چو اِے وڑ ءَ اِنت کہ :

بے رھمیں ءُ زالمیں شکاری ءَ وتی توپک ءِ نشانگ تچک ءَ آسک ءِ ٹانگ ءِ نیمگ ءَ سکّ کُت ءُ تُرند تُرند ءَ دل ئِے دْریکگ ءَ اَت ءُ پیشانی ئِے ھیداں میچّل اَت ءُ دست ئِے لرزگ ءَ اِت اَنت۔ وھدے کہ دست ءِ لنکک ءَ مدان مدان ءَ ٹریگر ءِ نیمگ ءَ برگ ءَ ات ءُ امینچک ءَ کہ ٹریگر ءَ زور پِر بہ دنت ءُ وتی توپک ءَ آس بہ دنت دھکان رمو ءَ کوکّار ءُ جاک کنان ءَ گْوشت:

" بچا، درا گُم بئے چہ منی ڈگار ءَ ! تو منی  سجّھیں کِشار آدْرو کُتگ اَنت شُومّیں چار کتابی ! ءُ اِے آسک ھم منیگ اِنت۔ نی ترا شَرّ مَرگ ءَ زُرتگ زاناں ! "
  

اِے درور ءِ تہ ءَ ما ءُ شُما دیست کہ نبشتہ کار ءَ شکاری ءِ جاورھال چتور پہ ایرتی ءَ درشان کُتگ اَنت ۔

Persuasive Style ۳۔ سکینی یا پرماھگی داب

سکینی یا پرماھگی داب ءَ نبشتگیں نبشتانک ءِ تہ ءَ نبشتہ کارے ءِ جھد ھمیش اِنت کہ دگہ مردماں وتی ھیال ءُ لیکہ ءِ منّوک بہ کنت۔ بزاں دگہ مردماں ھُبّ ءُ سکین دنت کہ یک چیزے ءِ سر ءَ گوں آئی ءَ تپاک بہ کن اَنت۔

سکینی داب ءِ نبشتانک ءِ مستریں مول ءُ مراد ھمیش اِنت کہ سکین دیگ، کسے ءَ وتی ھیال ءُ لیکہ ءِ نیمگ ءَ چِکّگ ءُ آرگ۔ اِے داب ءِ  نبشتانک ءِ تہ ءَ نبشتہ کار ءِ ھیال ءُ لیکہ ءَ ابید ھما گیشیں گپّ ھم ھوار بنت اِنت کہ نبشتہ کار پلّہ مرزی ءَ کنت اِش۔ اِے داب ءِ نبشتانک ءِ تہ ءَ نبشتہ کار گْوش اِیت کہ یک چیزے راست اِنت، ھژدری اِنت، گڑا پرچا راست ءُ ھژدری اِنت بزاں آئی ءِ سبب ءَ اوں گْوش اِیت گوں۔

 اِے داب ءِ نبشتانک گیشتر زنگ ءُ گِلگی نمدی، باپار ءُ چیزے ءِ گلاھگ (ایڈورٹائزمینٹس)، روتاک، شونگالانی تہ ءَ کارمرز بیت۔ 

یات دارگی گپّ :

۱۔ سکینی نبشتانک گوں راسبندی، منّانک ءُ گْواچن ءَ چکار اِنت۔

۲۔ سکینی نبشتانک ءِ تہ ءَ نبشتہ کار یک گامے زیر اِیت ءُ ترا جست کنت کہ تو گوں آئی ءِ ھیال ءُ لیکہ ءَ تِپاک بہ کن ئے۔

۳۔ اِے نبشتانک ءِ تہ ءَ وانوک ءَ جُست کنت کہ یک جاورھالے ءِ تہ ءَ  چیزے بہ کنت۔ انچوش کہ:

 سُھب ءِ سر ءَ وت ترا واب ءَ چہ پاد کنوکیں گڑیالے دوسد کلدار ءَ بہ رس اِیت، شُما چے گْوش اِت؟ نہ زیر اِت ئِے؟ الّمّ ءَ زیرت ئِے !

تو کجام وھد ءَ اِے سکینی نبشتہ کنگ ءِ داب ءَ کارمرز کن ئے؟

 ۱۔ وتی ھیال ءُ لیکہ، شونگال، روتاکی نبشتانکانی تہ ءَ

 ۔ ۲۔ چیزے ءِ گلاھگ بزاں ایڈورٹائزمنٹس ءِ نبشتہ کنگ ءِ  

۳۔ کتابے، سوتے، ھوٹلے ءِ سر ءَ چمّشانک دیگ ءِ وھد ءَ

۴۔ سپارشی نمدی ءِ تہ ءَ

۵۔ زَنگ جنگ ءُ گِلگی نمدی ءِ تہ ءَ

سکینی نِبشتانک ءِ درور:

ھرچ مردم ءَ کہ وتی زند ءِ تہ ءَ بِھ کریمُکؔ ھوٹل ءِ چاہ نہ وارتگ، آ باید اِنت کہ اود ءِ کَڑکّ ءُ میٹيں وشّتامیں چاہ ءَ چہ وت ءَ را زبھر مہ کنت کہ نہ تھنا آ ھوٹل ءِ چاہ بے درور اِنت بلکیں اود ءِ نِدارگ گْوادر ءِ راجدپتر ءَ پیش دار اِیت اِنت۔ شَھسسّائیں ءُ زیبائیں مردمانی دُرّیں دانک ترا پہ اِشکُنگ ءَ رس اَنت ءُ ایشی ءَ چہ ابید گْوادر ءِ دْراھیں ھوٹلاں چہ سستائیں نِھاد ءِ چاہ ءَ ترا پہ دہ کلدار ءَ رس اِیت۔ دگہ چی لوٹ ئے؟

بُرز ءِ داتگیں بھرگ ءَ ما پہ ارزانی ءَ گْوشت کن اِیں کہ اِے یک سکینی نبشتانکے کہ ایشی ءِ تہ ءَ نبشتہ کار یک ھوٹلے ءِ شَرّیانی سر ءَ چمّشانک دیگ ءِ ھمراھی ءَ مارا اوں سکین دیگ ءُ آمُرز کنگ ءَ اِنت کہ ما اوں الّم ءَ کریمُکؔ ءِ ھوٹل ءَ چاہ ورگ ءَ بہ رو اِیں۔   

  

Narrative Style ۴۔ بیانی یا تْرانی داب

بیانیہ داب ءِ نبشتانک ترا یک کِسّھے گْوش اِیت ءُ ایشی ءِ ھمراھی ءَ لھتیں کارِست بنت ءُ آھانی گُپت ءُ گال (ڈائیلاگ) بنت اِنت۔

بیانیہ داب ءَ نبشتگیں نبشتانک ءِ مستریں مول ءُ مراد کِسّہ ءِ گْوشگ اِنت۔ نبشتہ کار بازیں کارِستے جوڑ کنت ءُ ترا گْوش اِیت کہ گوں آھاں چے بیت اِنت۔ برے برے چوش ھم بیت کہ نبشتہ کار وت ءَ را کارِستے ءِ جاہ ءُ دیدانک ءَ ایر کنت ءُ کِسّہ ءَ نبشتہ کنت بزاں راوی واھد متکلم اِنت۔ ایشی ءَ ماں انگریزی زبان ءَ پرسٹ پرسن نَریشن گْوش اَنت۔ گِدار، آزمانک، گِدارُک، لچّہ، زندھال ءُ سرگْوست ھمے داب ءَ نبیسّگ بنت اِنت۔ چوناھا بیانیہ نبشتانک اِے پیمیں جُست ءِ  پسّو ءَ دنت کہ :

"پد ءَ چے بیتگ یا دیم ءَ چے بیتگ؟ "۔

یات دارگی گپّ :

۱۔ یک مردمے یک کِسّھے یا واکیھے گْوش اِیت۔

۲۔ اِے داب ءِ  نبشتانک ءِ تہ ءَ کارِست ءُ گُپت ءُ گال بنت اِنت۔

۳۔ ایشی ءِ تہ ءَ کسّہ ءِ تچک ءُ گیشّ اِتگیں یک رِد ءُ بندے بیت بزاں بندات، میان ءُ آسرے بیت اِنت۔

۴۔ گیشتر جاورھال گِندگ ءَ کیت انچوش کہ کار ءُ سُر ءُ پُر، جزباتی واکیہ، اڑ ءُ جیڑہ گوں وتی آسری توجیلاں۔

تو کجام وھد ءَ اِے بیانیہ نبشتہ کنگ ءِ داب ءَ کارمرز کن ئے؟

۱۔ گِدار نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

۲۔ آزمانک نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

۳۔ گِدارُک نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

۴۔ لچّہ نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

۵۔ زندھال یا سرگْوست نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

۶۔ رپوٹ نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

۷۔ راجدپتری نبشتانکے ءِ نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ

اولی درور:

" من ءَ بر وتی جند ءِ شھر ءَ، من ءَ اِے شھر تُشے اوں وش نہ بیت پرچا کہ مردم گوں یک دومیگ ءَ زھر ءُ کھر، برات گوں برات ءَ جیگ پہ جیگ، متلبی دوست، ءُ دْرستاں گیش پہ نُکّ ءِ تَرّ کنگ ءَ تْرمپے آپ ھم نہ گْواہ اِیت گڑا کے چُشیں جھندم ءَ نِشت کنت؟"  ، مھمان ءَ دیم گوں گاڑی ءِ ڈِلیور ءَ کُت ءُ دَرّائینت۔  

ڈِلیور ءَ گْوشت:

راست اَنت تئی۔ وتی جند ءِ شھر وتی مَٹّ ءُ درور وت اِنت۔

دومی درور:

" من زیت کایاں پہ تو لیبوک ءُ چاکلیٹ ءُ تئی گْوھار سمّی ءِ ھاتر ءَ بانوریں دُتکے ءُ جُتکے سینڈل کار آں"، درآنڈیھیں بھرام ءَ گوں جوزگ ءَ پون ءِ تہ ءَ گْوشت۔

" شَرّ اِنت ابّا۔ دودا ءُ سمّی ءَ یکپاریگی گوں شادھی گْوشت۔

آسر:

نبشتانکانی اگاں ما گپّ ءَ بہ کن اِیں گڑا لسّ جاورھالانی تہ ءَ ھمے چاریں جتائیں داب ءُ دْروشم کارمرز بنت اِنت۔ یک نبشتہ کارے کہ چیزے نبشتہ کنت آ باید اِنت کہ اِے چار جتائیں داب ءُ دْروشماں ءَ بہ زانت ءُ چریشاں آشنا بہ بیت دانکہ وتی نبشتگیں نبشتانک ءِ مول ءُ مراد ءَ پَجّا بیار اِیت ءُ سرپد بہ بیت ءُ بزانت کہ منی وانوک کجام داب ءِ نبشتانک وان اَنت ءُ دوست دار اَنت ۔